آموزش هرس فرم ‌دهی نهال در سال اول و دوم

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که بعد از کاشت نهال، به شاخه‌های کوچک و بزرگ آن نگاه کرده‌اید و برایتان سوال پیش آمده که کدام شاخه را باید هرس کنید؟ بسیاری از باغداران در سال اول کاشت با یک هرس اشتباه، زحمت و هزینه‌شان را به باد می‌دهند. هرس فرم دهی نهال یکی از مهم‌ترین کارهایی است که در پربار شدن نهال در آینده تاثیر زیادی دارد.

در این راهنما از نهالستان رویال نهال به صورت تصویری یاد می‌گیرید چگونه نهال تازه کاشته شده را هرس کنید و بهترین زمان برای هرس نهال در سال اول چه موقع است؟ به علاوه اصول هرس فرم دهی نهال را آموزش خواهیم داد تا بسیاری از اشتباهات گذشته را تکرار نکنید و از ضعیف و خشک شدن نهال خود پیشگیری کنید.

اگر نهال را در سال اول هرس نکنیم چه می‌شود؟

اگر به تازگی نهال کاشته‌اید شاید فکر کنید دلیلی ندارد الان شاخه‌هایش را هرس کنم، ابتدا رشد کند بعد چندسال هرس را انجام خواهم داد. در واقع هرس فرم دهی نهال در سال اول و دوم مانند اسکلت یک ساختمان است که از همان شروع کار باید محکم بنا شود. هدف از هرس نهال تازه کاشته شده افزایش باردهی، استحکام ساختار درخت، نورسانی بهتر، رشد متوازن و جلوگیری از بیماری‌ها است.

حذف شاخ و برگ‌های اضافی باعث می‌شود درخت انرژی بیشتری برای تشکیل گل و میوه دهی صرف کند. به علاوه با هرس کردن نور و تهویه کافی به فضای داخلی درخت می‌رسد و باعث تشکیل جوانه‌های جدید، کیفیت بهتر میوه و کاهش بیماری‌های قارچی و آفات می‎‌شود.

به مرور زمان برخی از شاخه‌ها شکسته می‌شوند یا دچار آفات می‌شوند، با هرس کردن نهال از انتقال بیماری به شاخه‌ها و جوانه‌های جدید جلوگیری می‌کند. هرس کردن درختان مسن، با حذف کردن شاخه‌های اضافی، جوانه‌های جدید رشد می‌کنند که باعث افزایش طول عمر درخت می‌شود.

هرس و فرم دهی نهال به کنترل اندازه و ارتفاع درخت کمک می‌کند و انجام کارهایی مانند برداشت و سمپاشی آسان می‌شود. در نهایت هدف اصلی باغداران از هرس درختان میوه افزایش بار و کیفیت محصول است. شاخه‌هایی که نور زیادی دریافت می‌کنند و درگیر آفات نیستند، میوه‌های درشت‌تر و خوش طعم خواهند داشت.

مطالع بیشتر : بهترین زمان هرس چه موقع است؟

آموزش هرس نهال تازه کاشته شده

در سال اول کاشت، هدف اصلی از هرس نهال ایجاد تعادل بین ریشه و تاج درخت است، به علاوه قوی شدن تنه اصلی( لیدر) می‌باشد. هنگام کاشت نهال، ریشه‌ها دچار آسیب شده و از بین می‌روند بنابراین باید ساقه نیز هرس شود تا ریشه انرژی بیشتر برای ترمیم داشته باشد.

اولین مرحله در هرس نهال سال اول، هرس ریشه هنگام کاشت است. باید قبل از کاشت نهال ریشه‌های زخمی، بلند و له شده را با قیچی تیز و تمیز کوتاه کنید تا باعث تحریک رشد ریشه‌های جدید شود.

نحوه هرس نهال در سال اول

پس از کاشت نهال و اسقرار کامل ریشه در خاک نوبت به هرس سربرداری نهال می‌رسد. با کوتاه کردن ساقه اصلی، جوانه‌های جانبی شروع به رشد می‌کنند و شاخه‌های اصلی( بازوهای اولیه) شکل می‌گیرند. ارتفاع مناسب برای هرس نهال تازه کاشته شده بین 90-70 سانتی‌متر است که این اندازه در درخت‌های دانه دار یا هسته دار و نوع فرم دهی ممکن است کمتر یا بیشتر باشد.

ارتفاع هرس درختان هسته دار مانند هلو و زردآلو حدود 70-60 سانتی متر است تا شاخه‌های جانبی زودتر تشکیل شوند اما، درختان دانه دار مانند سیب و گلابی این ارتفاع بیشتر است. در فصل بهار شاخه‌های جانبی رشد می‌کنند که از بین آنها 5-3 شاخه که زاویه حدود 60-45 درجه دارند به عنوان شاخه جانبی انتخاب می‌شوند. اگر شاخه زاویه تندی داشته باشد با گیره یا ورنه این زاویه را اصلاح می‌کنند.

شاخه‌هایی که نزدیک خاک رشد کرده‌اند نیز باید هرس شوند چون از رشد تنه و تهویه هوا جلوگیری می‌کنند. در واقع هرس شاخه‌های جانبی نهال کمک می‌کند تنه قوی باشد. یکی از نکات اصلی در هرس فرم دهی نهال در سال اول رشد متوازن ریشه و ساقه است. اگر شاخه‌ها بیش از حد هرس شوند انرژی نهال صرف بازسازی ساقه‌ها می‌شود و اگر هرس کم باشد انرژی ریشه بین چند ساقه ضعیف تقسیم خواهد شد و درخت اسکلت محکمی نخواهد داشت.

هرس نهال گردو در سال اول

هدف از هرس نهال گردو در سال اول تقویت تنه و فرم دهی اسکلت درخت است. پایان فصل رشد یعنی اواخر زمستان زمان مناسبی برای هرس اولیه نهال می‌باشد. مراحل هرس نهال گردو یک ساله به این صورت می‌باشد که ابتدا شاخه‌های ضعیف و بیمار را باید جدا کنید، این شاخه‌ها انرژی درخت را می‌گیرند و باعث انتقال آفات به بقیه شاخه‌ها می‌شوند.

در مرحله بعدی اگر نهال دو یا چند شاخه اصلی دارد که از پایه نزدیک به هم رشد کرده‌اند باید آنها را قطع کنید، درخت باید یک ساقه اصلی داشته باشد. برای افزایش رشد شاخه اصلی و فرم دهی به درخت یک سوم طول شاخه‌های جانبی را کوتاه کنید. زاویه شاخه‌های جانبی با تنه باید حدود 60-45 درجه باشد اگر شاخه‌ها خیلی نزدیک به هم رشد کرده‌اند و زاویه تندی دارند بهتر است آنها را قطع کنید.

نحوه هرس نهال انگور در سال اول

هدف از هرس نهال انگور در سال اول فرم دهی به درخت و افزایش رشد درخت برای باردهی بیشتر در سال‌های آینده است. بهترین زمان برای هرس درخت انگور اواخر زمستان تا اوایل بهار، زمانی است که درخت در خواب زمستانی می‌باشد و با گرم شدن بهار نهال به رشد ادامه می‌دهد.

برای هرس نهال انگور باید شاخه قوی را به عنوان شاخه اصلی انتخاب کرده و آن را حدود 50-30 سانتی متر کوتاه کنید و در بالای شاخه اصلی 3-2 شاخه جانبی که قوی هستند انتخاب کرده و بقیه شاخه‌ها را جدا کنید. به علاوه پاجوش‌هایی که از نزدیک تنه اصلی رشد کرده‌اند نیز باید قطع شوند تا انرژی نهال صرف رشد یک شاخه اصلی مرکزی شود.

مطالعه بیشتر : هرس تابستانه درخت گردو و بادام

هرس نهال بادام در سال اول

بعد از کاشت نهال بادام، باید آنها را از فاصله 15 سانتی متری بالای محل پیوند به صورت مورب هرس کنید. بعد از اینکه نهال بادام یکساله شد آن را از ارتفاع یک متری به صورت مورب قطع کنید، البته در باغ‌های دیم هرس سربرداری نهال بادام باید از ارتفاع 60 سانتی متری انجام شود. هدف از هرس فرم دهی نهال بادام در سال اول فرم دهی و تقویت تنه است. اگر اطراف ساقه اصلی پاجوش یا شاخه‌های دیگر رشد کرده باشند آنها را قطع کنید.

نحوه هرس فرم دهی نهال در سال دوم

در هرس فرم دهی نهال در سال دوم، باید شاخه‌ها را از نظر میزان رشد، زاویه و موقعیت بررسی کرد. در این مرحله شاخه‌های اصلی اگر بیش از اندازه رشد کرده‌اند باید کوتاه شوند، زاویه آنها باید حدود 60-45 درجه باشد اگر زاویه تند رو به بالا دارند بهتر است با استفاده از نخ یا گیره پلاستیکی زاویه را اصلاح کنید. در هرس سال دوم باید سربرداری شاخه‌های جانبی انجام شود و حدود یک سوم طولشان قطع گردد تا انرژی به طور مساوی بین شاخه‌ها تقسیم شود.

در سال دوم باید تنه درخت نیز هرس شود اگر هدف داشتن محور مرکزی است مانند درخت سیب و گلابی شاخه راس درخت باید کمی سربرداری شود تا شاخه‌های جانبی قوی‌تر رشد کنند. اما اگر فرم درخت جامی است مانند هلو و زرد آلو، تنه اصلی در سال اول قطع شده و در سال دوم تمرکز روی رشد شاخه‌های جانبی است تا مرکز درخت باز باشد و نور و هوا به داخل درخت هدایت شوند.

یکی از اصول مهم هرس در سال دوم، حفظ تعادل رشد بین بازو‌های درخت است. نباید اجازه دهید یکی از شاخه‌ها بیشتر از دیگری رشد کند چون در آینده باعث خمیدگی و شکستگی اسکلت می‌شود. هرس فرم دهی نهال در سال دوم مانند سال قبل، اواخر زمستان تا اوایل بهار انجام می‌شود تا ترمیم ساقه‌ها در فصل رشد سریع‌تر انجام شود.

هرس نهال در این دو سال باید به گونه‌ای باشد که اگر در پایان سال دوم به نهال نگاه کنید شامل یک تنه اصلی و 3-2 بازوی متقارن و قوی باشد که با زاویه مناسبی از تنه قرار دارند. فضای مرکزی درخت نیز باز و نورگیر باشد تا در سال سوم وارد مرحله باردهی شود.

هرس نهال پسته در سال اول و دوم

هرس فرم دهی نهال پسته یک ساله در فصل زمستان انجام می‌شود که شاخه اصلی از فاصله 100-90 سانتی متری سربرداری می‌شود اما دقت کنید درختانی که پیوندی نیستند و رشد کمتری دارند شاخه‌ها را یک دوم تا یک سوم سربرداری کنید. اگر نهال پاجوش یا شاخه‌های جانبی نیز دارد برای رشد بهتر تنه و فرم دهی آنها را قطع کنید.

دومین هرس نهال پسته در فصل تابستان و ماه خرداد انجام می‌شود که فرم دهی جامی نامیده می‌شود. این نوع هرس تعیین کننده شکل درخت در سال‌های آینده است که اگر درست انجام نشود شاخه به صورت مستقیم رشد می‌کند. هرس جامی به این صورت است که 5-3 شاخه‌ جانبی که بعد از هرس زمستانه رشد کرده‌اند و قوی هستند انتخاب می‌شوند و بقیه را باید ببرید به علاوه شاخه‌هایی که در فصل زمستان هرس شده‌اند باید از فاصله 35-25 سانتی متری دوباره سرزنی شوند.

بهترین زمان برای هرس فرم دهی نهال چه موقع است؟

درختان دوره‌ای از رشد و خواب زمستانی دارند، هنگام خواب زمستانی جریان شیره گیاهی کاهش پیدا می‌کند و درخت فعالیت کمی دارد. این دوره بهترین زمان برای هرس فرم دهی نهال است که ترشح شیرآبه گیاهی کمتر است و با آغاز فصل بهار ساقه‌ها ترمیم می‌شوند. اکثر باغبانان با تجربه، توصیه می‌کنند هرس نهال در سال اول، اواخر زمستان تا اوایل بهار قبل از بیدار شدن جوانه‌ها انجام شود. با شروع فصل بهار شیره گیاهی جریان پیدا می‌کند و ساقه‌ها ترمیم می‌شوند.

شرایط اقلیمی منطقه نیز نقش مهمی در تعیین زمان هرس دارد. در مناطق سردسیر تا زمانی که خطر یخبندان کامل برطرف نشده نباید درختان را هرس کرد چون ساقه‌های بریده شده ترک برمی‌دارند. در این مناطق بهترین زمان برای هرس فرم دهی نهال اواخر اسفند تا اوایل فروردین است.

در مناطق گرمسیر می‌توانند از اواسط زمستان هرس را آغاز کنند. در مجموع اواخر زمستان تا اوایل بهار بهترین زمان برای هرس نهال‌ها است که با شروع گرما و فصل رشد ساقه‌ها ترمیم پیدا می‌کنند و شاخه‌های جدید و قوی تولید می‌کنند.

مطالعه بیشتر : راهنمای کامل کاشت نهال گردو

آیا می‌توان نهال را در تابستان هرس کرد؟

هرس فرم دهی نهال در تابستان، فقط در صورتی انجام می‌شود که بخواهید شاخه‌های خشک شده، شکسته یا ساقه‌هایی که درگیر بیماری هستند را جدا کنید. در تابستان هرس باید با دقت زیادی انجام شود چون درخت در فصل رشد قرار دارد و بریدن شاخه‌ها باعث خروج بیش ار حد شیره گیاه شده و رشد و فتوسنتز نهال کاهش پیدا می‌کند.

در واقع هرس تابستانه تنها با هدف مرتب کردن ظاهر انجام می‌شود نه سربرداری. همچنین بهتر است، در فصل تابستان فرم دهی در ساعات خنک روز، صبح زود یا عصر انجام شود تا زخم‌ها سریع ترمیم یابند و خطر آلودگی کاهش یابد.

جمع بندی، تبدیل نهال به درختان پربار با هرس اصولی

پایه و اساس رشد سالم درختان میوه، هرس فرم دهی نهال در سال اول و دوم است. با رعایت کردن اصول ساده، مانند سربرداری نهال، هرش شاخه‌های جانبی و اصلاح زاویه شاخه‌ها می‌توان درختی با تنه قوی بار آورد که نور و تهویه مناسبی دارد و در آینده باردهی خوبی خواهد داشت. هرس نهال در زمان مناسب و توسط افراد متخصص درختان را از آسیب، بیماری‌ها و رشد نامتوازن حفظ می‌کند.

شما می‌توانید برای مشاوره تخصصی در زمینه خرید نهال شناسنامه دار جهاد کشاورزی با نهالستان رویال تحت مدیریت مهندس آرمین قاسمی در ارتباط باشید. کارشناسان خبره نهالستان رویال با تجربه و دانش فنی خود، شما را در انتخاب بهترین نهال همراهی خواهند کرد.

منبع: wikifarmer

سوالات متداول

چگونه نهال را برای رشد عمودی هرس کنیم؟

برای رشد عمودی شاخه‌های ضعیف و پایینی قطع می‌شوند و شاخه اصلی( لیدر) سربرداری می‌شود تا انرژی نهال صرف رشد تنه گردد.

اولین هرس نهال چند وقت بعد از کاشت باید انجام شود؟

اولین هرس نهال اواخر زمستان تا اوایل بهار قبل از بیدار شدن درختان از خواب زمستانی انجام می‌شود و چند هفته بعد از تثبت ریشه در خاک.

علت خشک شدن نهال بعد از هرس چیست؟

خشک شدن نهال بعد از هرس کردن معمولا به دلیل هرس در زمان نامناسب، استفاده از وسایل آلوده و بریدن شاخه‌های بزرگ اتفاق می‌افتد.

آموزش هرس فرم ‌دهی نهال در سال اول و دوم