کاشت نهال در مناطق کم آب

کاشت نهال در مناطق کم آب:

با توجه به اقلیم گرم و خشک در مرکز ایران و مشکل کم آبی که در سال های اخیر در اکثر نقاط کشور رخ داده است، انتخاب گیاهان مقاوم به کم آبی از بین نهال های مختلف برای کاشت ضروری است. همچنین باید تغییراتی در خصوص نحوه‌ی کاشت و پرورش این نهال‌ها در کشور به وجود آورد تا بتوان میزان بهره وری آن‌ها را بالا برد. هدف از نوشتن این مقاله آموزش کاشت نهال در مناطق کم آب و خشک است، بنابراین توصیه می شود این مقاله را از دست ندهید.

خصوصیات گیاهان (نهال های) مقاوم به خشکی:

گیاهان مقاوم به خشکی به این معنا نیست که می توانند بدون آب زنده بمانند، بلکه به این معناست که می توانند گرما و کمبود آب را برای مدت طولانی تحمل کنند و به رشد خود ادامه دهند، حتی در دوره های خشکسالی، طولانی مدت و حتی کمبود آبممکن است برای مدت کوتاهی غیر فعال یا خاموش باشند تا در صورت به وجود آمدن شرایط مساعد مجددا به رشد خود ادامه دهند.

واضح است که در طی فرآیند تکاملی تغییرات ژنتیکی در این گیاهان ایجاد شده و سپس ویژگی های ساختاری یا فیزیکی مطلوبی به دست می آورند که باعث مقاومت یا تحمل آنها در برابر خشکی و کمبود آب شده است.این ویژگی‌ها شامل:

• این گیاهان دارای سیستم ریشه ای قوی هستند که می توانند به عمق خاک نفوذ کنند و آب را از لایه های پایینی خاک جذب کنند.

• برخی از این گیاهان به جای برگ های بزرگ و پهن، دارای برگ های کوچک هستند، بنابراین میزان تبخیر و تعرق کاهش می یابد.

• این گیاهان ظرفیت بالایی دارند و گل های کوچک یا جذابی تولید می کنند که با کمک حشرات گسترش پیدا می کنند.

• ساختار این گیاهان می تواند آب را برای مدت طولانی در اندام های خود ذخیره کند و می تواند از این آب در مکان های خشک استفاده کند.

برخی از گیاهان مقاوم به خشکی خارها یا تیغه های کوچکی روی زمین دارند که به کاهش سطح تبخیر و تعرق کمک می کند.

کاشت نهال در منطقه کم آب:

برای کاشت نهال در مناطق کم آب و خشک، نکات و قوانین متعددی باید رعایت شود تا نهال ها بتوانند زنده بمانند و به رشد خود ادامه دهند.

1. رعایت زمان مناسب کاشت نهال

نهال ها گیاهان کوچک و حساسی هستند و در برابر تنش های محیطی بسیار آسیب پذیر هستند و اگر در مناطق گرم و خشک کاشته شوند با تنش ناشی از کمبود آب مواجه می شوند، بنابراین برای کاهش خطر خشکسالی ضروری است زمان مناسب برای کاشت انتخاب شود.

فصل پاییز بهترین زمان برای انجام کاشت نهال در مناطق گرم و خشک در نظر گرفته می شود زیرا نهال ها در حالت خواب هستند و مواد قندی در آن برای تولید شاخ و برگ استفاده نمی شود بلکه وارد ریشه می شود و به رشد و گسترش ریشه کمک می کند. در فصل پاییز، میزان بارندگی نیز قابل قبول است و نهال های تازه کاشته شده را می توان با آب باران آبیاری کرد.

2. انتخاب نهال مناسب برای کاشت:

در بیابان های گرم و مناطق خشک میزان تبخیر بیشتر از بارندگی سالانه است و منابع آب زیرزمینی محدود است بنابراین باید از نهال‌های مقاوم به گرما و خشکی برای کاشت استفاده کرد. این نهال ها معمولا ریشه های عمیقی دارند و گرما را تحمل می کنند. از نهال هایی که به خشکی و کم آبی مقاوم هستند می توان به نهال انجیر، نهال پسته، نهال انگور، نهال بادام، نهال توت، نهال زیتون، نهال عناب، نهال گل محمدی و نهال انار اشاره کرد.

3.آماده سازی زمین:

در اراضی بیابانی و خشک اغلب خاک از کیفیت پایینی برخوردار بوده و مواد مغذی آن بسیار کم است، بنابراین در زمان کشت و نگهداری خاک باید کمی دقت کرد و قبل از کاشت نهال باید خاک را با توجه به نتایج آزمایش کرد و کیفیت خاک را بهبود بخشید.

به طور کلی، هر چه خاک اسیدی تر، غنی تر، لومی تر و فاقد شوری باشد، ظرفیت نگهداری آب و مواد مغذی آن بیشتر است و نهال های جوان بهتر می توانند شرایط تنش کم آبی را تحمل کنند.

4. تعیین فاصله مناسب کاشت:

تعیین فاصله مناسب کاشت نهال به عوامل زیادی بستگی دارد، یکی از این عوامل شرایط آب و هوایی منطقه است، زیرا در مناطق گرمسیری و خشک، دما، شدت نور خورشید و میزان تبخیر زیاد است، بنابراین فاصله کاشت درخت باید این مناطق را نسبت به مناطق پرباران و کوهستانی پایین تر در نظر گرفت.

5.انتخاب روش آبیاری مناسب:

از بین انواع روش های آبیاری باید از کمترین مصرف آب، کمترین تبخیر و بیشترین راندمان استفاده کرد، بنابراین می توان گفت که روش های آبیاری قطره ای و زیرزمینی بهترین روش آبیاری برای نهال در مناطق گرم و خشک می باشند.در روش آبیاری قطره ای آب به کمک لوله های روی زمین در پایه ریشه ها قرار می گیرد در حالی که در آبیاری زیرسطحی در عمق خاک و نزدیک به ریشه لوله انتقال آب قرار می گیرد. این دو روش بیشترین راندمان دارند.

اقدامات لازم جهت کاشت نهال:

1. از بین بردن علف های هرز:

علف های هرز گیاهانی مقاوم به خشکی و کمبود آب هستند که معمولاً سیستم ریشه ای قوی دارند و با کمک این ریشه ها می توانند به راحتی آب را از خاک جذب کرده و در رشد اختلال ایجاد کنند. حشرات و بیماری های مختلف را جذب می کند، بنابراین، در طول کاشت نهال در منطقه کم آب، علف های هرز باید به طور کامل حذف شوند.

2. مالچ پاشی:

مالچ نوعی پوشش است که بعد از کاشت نهال استفاده می شود، در واقع از بقایای گیاهی، کاه، سنگ ریزه و ... به عنوان مالچ بهره می‌گیرند که به ضخامت 5 سانتی متر بر روی سطح خاک محل کاشت می‌ریزند این کار میزان تبخیر از سطح خاک را کاهش می‌دهد و به حفظ رطوبت خاک کمک می‌کند.

3.پیشگیری از آفتاب سوختگی نهال:

در مناطق گرم و بیابانی که گرما و نور خورشید زیاد است، اگر نهال ها دچار تنش آبی شوند، احتمال آفتاب سوختگی و ترک خوردن پوست درخت افزایش می یابد. که این ترک‌ها سبب ضعف و ورود عوامل بیماریزا به نهال می‌شوند پس برای پیشگیری از آفتاب سوختگی تنه نهال می‌توان از پوشش سفید رنگ استفاده کرد.

4.انتخاب نهال مناسب:

درختان موجود در طبیعت کاملاً با محیط و شرایط آب و هوایی که در آن زندگی می کنند سازگاری دارند، بنابراین برای کاشت در مناطق خشک و کم ارتفاع، باید از درختانی استفاده کرد که از نظر ژنتیکی بتوانند شرایط گرم و کم آبی را تحمل کنند و در واقع سازه کارهایی مناسب (همانند گیاهان بومی این مناطق) در برابر خشکی و کم آبی داشته باشند.

5. کاشت نهال سالم

ریشه های درخت به طور طبیعی نورگریز هستند یا فتوتروپیسم منفی دارند، بنابراین وقتی نهال ها در گلدان رشد می کنند، پس از مدتی ریشه ها به ته گلدان و سوراخ های زهکش نزدیک می شوند، به دلیل نورگریزی ، چرخیده و تاب می خورد و به سمت بالا رشد می کند که در این صورت دیگر نمی توانند بدون آبیاری زندگی کنند.

با توجه به این مشکل برای کاشت نهال در نهالستان باید از گلدان هایی با انتهای بسته استفاده کرد تا ریشه ها به طور طبیعی و مستقیم رشد کنند و با کاشت در زمین اصلی مستقیما وارد لایه های عمیق خاک شوند.

6.استفاده از قارچ های مایکوریز

قارچ های مایکوریزی در واقع قارچ های مفیدی هستند که با ریشه گیاهان رابطه همزیستی دارند و به ریشه کمک می کنند به گونه ای که اندام این قارچ وارد سلول های ریشه شده و باعث جذب سریع آب و مواد غذایی مانند فسفر و آهن از خاک به ریشه می شود. این قارچ ها در خاک های بکر و خاک طبیعی نیز وجود دارد.

7.عدم تخریب ساختار خاک:

در زمین حفره های زیادی وجود دارد و بین این حفره ها هوا و آب وجود دارد و وقتی که خاک آبیاری می‌شود بخشی از آب به کمک نیروی ثقلی خارج می‌شود بخش دیگر به کمک نیروی قوی‌تر به نام نیروی موئینگی از خاک خارج می‌شود که این نیرو توسط ریشه‌ها درختان اعمال می‌شود.

8.استفاده از واترباکس:

فناوری گرواسیس با ایجاد مخزنی به نام واترباکس همراه است. پس از در نظر گرفتن همه موارد فوق، نهال باید کاشته شود، سپس واترباکس روی نهال قرار می گیرد، سپس شروع به آبیاری می کند. مرحله آخر این است که 15 لیتر آب در ظرف بریزید که یک سال دیگر نیازی به آبیاری نهال نیست.

9.استفاده از سوپرجاذب ها برای کاشت نهال:

در حین کاشت نهال می توانید 200-300 گرم سوپرجاذب داخل گودال بریزید سپس به آبیاری ادامه دهید تا به سوپرجاذب ها برسد سپس کاشت نهال را ادامه دهید تا آب توسط سوپر جاذب ها در دسترس ریشه ی نهال قرار گیرد.

سوپر جاذب‌ها علاوه بر در دسترس قرار دادن آب، موجب کاهش استرس گیاه، جلوگیری از فرسایش خاک، افزایش باردهی، زهکش بهتر خاک، عدم فشردگی خاک و غیره می‌شود.

نتیجه گیری درباره کاشت نهال در مناطق کم آب:

کشاورزی و باغداری یکی از مشاغل رایج روستاییان است و از این رو اکثر نقاط کشور دارای آب و هوای گرم و خشک بوده و مشکل اصلی این مناطق کمبود آب است و به همین دلیل برای کاشت نهال در این مناطق نهالهایی را انتخاب کنید که مناسب و مقاوم به خشکی و کمبود آب باشند.

کاشت نهال در مناطق کم آب