پشتیبانی نهالستان ۰۹۱۴۱۸۱۱۵۲۰
جهت دریافت مشاوره و یا خرید نهال ، کافیست روی یکی از راه های ارتباطی زیر کلیک نمایید.
![]()
Copyright Royalnahal © 2022
بسیاری از باغداران با وجود مراقبتهای اصولی و شکوفههای فراوان، در برداشت محصول کافی و مورد انتظار خود مشکل دارند. پاسخ این دغدغه، در فرآیند گردهافشانی موفقیتآمیز پنهان است بدون گردهافشانهای مناسب، چرخهی تبدیل گل به میوه متوقف میشود و این مسئله بهطور مستقیم سود اقتصادی باغ شما را به خطر میاندازد.
درختان کمکی نقشی فراتر از باروری صرف دارند؛ آنها تضمین میکنند که میوههای شما بزرگتر، خوشفرمتر و باکیفیتتر باشند و از ریزش گلها جلوگیری میکنند . این راهنمای تخصصی برای درک اهمیت این ارقام و ارائه بهترین استراتژیهای عملی و علمی جهت افزایش قطعی عملکرد باغ شما آماده شده است.
میدونید، گردهافشانی اساس کار ما در باغداریه؛ یعنی تضمین میکنه شکوفههای قشنگ درخت تبدیل به میوه بشه. نکتهای که باید همیشه یادمون باشه، فرق بین دو چیزه: یکی رقم گردهزا که درختیه که زحمت تولید گرده رو میکشه، و دومی گردهدهنده که همون زنبور عسل مهربونه که گردهها رو جابهجا میکنه فهمیدن این تفاوت و کمک کردن به این فرآیند، مستقیماً روی کیفیت، سایز محصول و در نهایت سود بیشتری که از باغمون میبریم، تأثیر میگذاره.
گردهافشانی، یعنی رساندن پودر ریز و طلاییِ گل، دقیقاً از قسمت نر به بخش مادهاش. این انتقال برای درخت کلید حیات است، چون تا انجام نشود، فرآیند لقاح و تشکیل بذر شروع نمیشود به همین خاطر در باغداری، ما باید دو موضوع اصلی را کاملاً از هم تفکیک کنیم: یکی رقم گردهزا درختی که گرده را تولید میکند و دیگری گردهدهنده که عامل جابهجایی گرده، مثل زنبور عسل هست.
گردهزا همان درخت کمکی است که وظیفهی اصلیاش تولید گردههای خوب و قوی برای بارور کردن باغ شماست. در حقیقت، این همان نهال مهمی است که شما باید با حسابوکتاب دقیق، حتماً کنار درختان اصلی خودتان بکارید تا میوهها تشکیل شوند .
گردهدهنده همان عامل زندهای است که گرده را از درختی به درخت دیگر میرساند. این کار معمولاً توسط زنبور عسل انجام میشود، اما گاهی باد یا حتی خود انسان (مثلاً در نخل خرما) این جابهجایی حیاتی را انجام میدهد
بعضی از درختان مهم یک جور قانون داخلی دارند که نمیگذارد گردهی خودشان، همان درخت را میوهدار کند؛ انگار که خودشان را قبول ندارند به این حالت میگیم خودناسازگار برای همین، این درختان مجبورند که برای بار دادن، حتماً گردهی یک درخت کاملاً غریبه و متفاوت (همان گردهزا) را قبول کنند پس کاشتن گردهزا، تنها راه حل ما برای حل کردن این مشکل و گرفتن میوهی خوب است.
خودناسازگاری در واقع یک روش محافظتی و خاص در دل درخت است که نمیگذارد گردهی خودش، همان درخت را میوهدار کند. به همین دلیل، درختانی که این ویژگی را دارند، برای اینکه بتوانند محصول خوب و تجاری به ما بدهند، ناچارند حتماً گردهی سازگار یک درخت دیگر و کاملاً متفاوت همان گردهزا را قبول کنند .
وقتی گردهافشانی خوب و موفقی داشته باشیم، باعث میشه توی میوه، بذرهای بیشتری تشکیل بشه. یادتون باشه، هر چقدر بذر بیشتری توی میوه شکل بگیره، میوهی ما بزرگتر، پرگوشتتر و خوشفرمتر در میاد مثلا اگر توی باغ سیبتون گردهافشانی کم باشه، میوههاتون کج، بدشکل و کوچک میشن.
موفقیت گردهافشانی کاملاً به همزمانی وابسته است بهترین و حیاتیترین زمان برای گردهافشانی، زمانی است که دوره گلدهی رقم گردهافشان دقیقاً با دوره گلدهی رقم تجاری اصلی گرده گیرنده همپوشانی داشته باشد.
اصل کار این است که باید درختان گردهزا و درختان اصلی شما دقیقاً در یک زمان مشخص شروع به شکوفه دادن کنند فرقی نمیکند چقدر گردهزا عالی و سازگار باشد، اگر ۱۰ روز زودتر یا دیرتر از گلهای اصلی باغ شما باز شود، عملاً گردهاش هیچ فایدهای ندارد و زحمت شما به باد میرود.
درخت گردهزا در باغ شما، یک کارگر ساده نیست، بلکه در واقع رئیس کیفیت کل محصول شماست یک گردهافشان عالی، کاری میکند که میوههای شما بزرگ، خوشقیافه و سالم باشند، نه اینکه کوچک و بدشکل بمانند . کارشناسها میدونن که این درخت، نیروی درخت اصلی شما رو میگیره و تبدیل به یک بار عالی و پردرآمد میکنه.
گردهافشانی موفق باعث میشود میوه شما بذر کافی داشته باشد، که نتیجه آن میوههای درشتتر، خوشفرم و پرگوشتتر است. همچنین، نوع گردهافشان بر زمان رسیدن محصول و تنظیم نسبت قند و اسید میوه (مثل میزان شیرینی) تأثیر مستقیم میگذارد و گردهافشان مناسب افزایش کیفیت ممتاز محصول و سود اقتصادی نهایی شماست.
گردهافشان مناسب، لقاح گلها را کامل میکند و باعث میشود میوهها نریزند و تبدیل به محصول شوندو اگر گردهافشان ضعیف باشد، تعداد زیادی از شکوفهها و میوههای جوان از بین میروند و باغتان کمبار میشود که با انتخاب رقم سازگار، شما میتوانید تناژ برداشت محصول و در نتیجه سود سالانه باغ خود را دوچندان کنید.
باور کنید، آمارها نشون میدن که اگر گردهافشانی متقابل رو درست انجام بدید، مثلاً توی باغ انار، محصول و کیفیتتون تا ۶۸ درصد بهتر میشه پس برای افزایش محصول باغ، راهحل ساده است: باید بهترین گردهزا رو انتخاب کنید، به نسبت درست بکارید و از همه مهمتر، حسابی هوای زنبورعسلها رو داشته باشید . این یعنی برای یه کشاورز موفق، به جای اینکه از هر ۱۰ تا گل، فقط ۳ تای کوچیک به میوه تبدیل بشن، ۹ تا میوهی عالی و پرپول برداشت میکنید.
انتخاب گردهزا خیلی مهم است و نباید شانسی باشد؛ اول مطمئن شوید درخت اصلی شما حتماً به گردهی یک درخت دیگر نیاز دارد یا نه در ادامه گردهزایی که میکارید باید سه شرط اصلی را داشته باشد:
1- همزمان گل بدهد، 2- سازگار باشد و 3- گردهی زیاد و قوی تولید کند .
انواع گردهزاها بر اساس نوع محصول اصلی شما فرق میکنند؛ مثلاً برای بادامهای دیرگل، گردهزای مناسبی مثل فرانیس وجود دارد سادهترین راه این است که قبل از کاشت، حتماً جداول سازگاری را از یک کارشناس معتبر بگیرید و دقیقاً طبق همانها عمل کنید.
گردهزا همان درخت کمکی است که گردهی مناسب را برای باغ شما تولید میکند. این همان نهالی است که شما باید با برنامه و دقت، درست کنار درختان اصلیتان که به آنها گردهگیر میگوییم بکارید . در حقیقت، گردهزا نقش کلید اصلی را دارد که باعث میشود شکوفههای درختان اصلیتان باز شده و به میوه تبدیل شوند.
این درختان ارقام تجاری اصلی باغ شما هستند که باردهی اقتصادی را بر عهده دارند و برای میوهدهی حتماً به گردهی رقم دیگری نیاز دارند تا لقاح موفق رخ دهد و درخت اصلی باغ و تولیدکننده محصول است که برای میوه دهی به گرده نیاز دارد.
درختی است که عمداً در باغ کاشته میشود تا گردهی سازگار و باکیفیت را در زمان مناسب تولید کرده و گلهای درختان گردهگیر را بارور سازد ودرخت کمکی است که در کنار درختان اصلی کاشته میشود تا گرده سازگار را برای بارور کردن آنها تولید کند.
نکته مهم : اگر زمان گلدهی یا نوع گرده این دو با هم نخواند، محصولی در کار نخواهد بود.
بعضی از درختان ما نیازی به گردهزای خارجی ندارند و میتوانند با گردهی خودشان میوه بدهند یعنی خودگردهافشان هستند اما تجربه نشان داده که حتی در همین درختان هم، اگر گردهی یک رقم دیگر غریبه به آنها برسد، محصول خیلی بهتر، درشتتر و خوشفرمتری خواهیم داشت.
بعضی از درختان ما میتوانند شکوفههای خودشان را بدون کمک درخت دیگر، میوه کنند با اینکه این درختان به تنهایی هم میوه میدهند، اما تجربه کشاورزان نشان داده که برای اینکه محصولمان واقعاً عالی، درشت و خوشفرم شود، بهتر است حتماً یک گردهافشان کمکی هم در باغ بکاریم این کار کیفیت و میزان محصول نهایی ما را به طرز چشمگیری بالا میبرد.
دگرگردهافشانی یعنی گرده از یک درخت به یک درخت دیگر، که از نظر ژنتیکی با آن فرق دارد، منتقل شود. این کار برای غلبه بر مشکل خودناسازگاری در بیشتر درختان مثل سیب و بادام و تضمین میوهدهی، کاملاً حیاتی است برای موفقیت، گرده حتماً باید از یک رقم خارجی سازگار تأمین شود و زمان گلدهی هر دو درخت دقیقاً یکی باشد تا ریزش محصول رخ ندهداین فرآیند به طور مستقیم باعث میشود که درخت شما قویتر شده، در برابر بیماریها مقاومتر باشد و باغ شما یک پایداری و محصول دهی عالی داشته باشد.
انتخاب رقم گرده زا مناسب مهمترین تصمیم شما پس از انتخاب رقم اصلی است یک رقم گردهافشان ایدهآل باید شش ویژگی اصلی داشته باشد:
1. همزمانی گلدهی: دوره شکوفایی باید کاملاً با رقم تجاری اصلی شما همزمان باشد.
2. سازگاری ژنتیکی: گرده باید با رقم گیرنده سازگار بوده و منجر به لقاح موفق شود.
3. فراوانی و حیات گرده: رقم باید گرده فراوان و باکیفیتی تولید کند.
4. مقاومت بالا: نباید منبعی برای انتقال آفات و بیماریها باشد.
5. ارزش تجاری : اگر محصول گردهافشان نیز قابل فروش باشد، سود اقتصادی شما افزایش مییابد.
انتخاب درخت گردهزا کاملاً به نوع میوه اصلی باغ شما بستگی دارد؛ یعنی هر میوهای 'کلید' مخصوص خودش را میخواهد .
مهمترین نکته این است که شکوفههای گردهزا باید دقیقاً همزمان با شکوفههای درخت اصلی شما باز شوند تا زنبورها کار انتقال گرده را موفق انجام دهند .
پس باید بدانید که درختان مناسب برای گردهافشانی بر اساس نوع محصول شما کاملاً فرق میکنند و این انتخاب نباید شانسی باشد.
سادهترین راه برای تشخیص درست، اینه که به جدولهای جور بودن که نهالستانهای مطمئن و کارشناسها به شما میدهند، نگاه کنید. شما باید مطمئن بشید که گردهزای شما از نظر ژنتیکی کاملاً با درخت اصلی همخوانی داشته باشه و حتماً موقع گلدهی هردوی آنها کاملاً با هم یکی باشه بهترین گردهزا باید گردهی زیاد و قوی تولید کنه تا محصول دهی و کیفیت میوههای شما بهتر بشود .
بهترین رقم گردهافشان باید این سه شرط اصلی را داشته باشد:
• همزمانی کامل: زمان شکوفهدهی آن باید دقیقاً با درخت اصلی شما یکی باشد.
• سازگاری بالا: گردهاش باید با گل درخت اصلی شما سازگاری ژنتیکی داشته باشد.
• گرده فراوان و قوی: باید گردهی زیادی تولید کند که قوی و باکیفیت باشد تا تضمین کند میوههای درشت و خوشفرم تشکیل شوند.
باید اطمینان حاصل کنید که زمان گلدهی ارقام گرده افشان با رقم اصلی شما همپوشانی دارد. مثلاً، برای یک رقم اصلی که در فروردین ماه گل میدهد، نباید از گردهافشانی که در اردیبهشت گل میدهد استفاده کنید، حتی اگر از نظر ژنتیکی سازگار باشند.
ناسازگاری ژنتیکی در واقع ریشهایترین مشکلی است که وقتی درخت گردهزا و درخت اصلی، بیش از حد شبیه به هم باشند، پیش میآید و اجازه نمیدهد لوله گرده رشد کند تا لقاح انجام شود . این مشکل باعث میشود که یا گلدهیشان با هم همزمان نباشد یا از ارقامی استفاده شود که گردهی ضعیف دارند نتیجهی همه اینها، تولید میوههای بدشکل و ریزش محصول است علاوه بر این مشکلات اصلی، آبوهوای بد مثل سرمای ناگهانی، باران شدید یا گرمای زیاد هم کار زنبورها را مختل میکند و به گردهها آسیب میرساند.
سازگاری یعنی اینکه گردهی یک درخت گردهزا بتواند با موفقیت، گل درخت دیگر گردهگیرنده را میوهدار کند این موفقیت فقط وقتی اتفاق میافتد که دو رقم از نظر ژنتیکی کاملاً جور در بیایند و زمان گل دادنشان هم دقیقاً یکی باشداگر اینطور نباشد یعنی ناسازگاری رخ دهد ، گرده نمیتواند رشد کند و نتیجه آن، ریختن شدید گلها، کممحصولی یا تولید میوههای کج و کوله در باغ خواهد بود.
خودناسازگاری در واقع یک روش دفاعی است که اجازه نمیدهد گردهی خود درخت، گلهای همان درخت را بارور کند به همین دلیل، این درختان برای تولید میوههای تجاری و باکیفیت، حتماً به گردهی سازگار یک رقم خارجی و متفاوت گردهزا نیاز دارند .
اگر در انتخاب گردهزا اشتباه کنیم، مشکلات باغ شروع میشود. بزرگترین مشکل این است که گردهافشان نامناسب یا همزمان با درخت اصلی شما گل نمیدهد، یا گردهاش از نظر ژنتیکی با درخت شما 'جور در نمیآید.
وقتی این اتفاق میافتد، درختان شما پر از شکوفه هستند اما گلها یکی یکی میریزند یا تبدیل به میوههای ریز، کج و کوله و بدون کیفیت میشونددر نهایت، این یعنی تمام زحمت یک سال شما بینتیجه میماند و سود اقتصادی باغ به شدت کم میشود؛ در حالی که هزینههای آب و کود را پرداخت کردهاید.
اگر در انتخاب گردهزا اشتباه کنیم، مشکلات باغ شروع میشود، چون گردهزا یا همزمان با درخت اصلی گل نمیدهد یا گردهاش به درخت شما نمیخورد نتیجه این میشود که شکوفهها پر میکشند و میریزند یا تبدیل به میوههای ریز و بیکیفیت میشوند. در نهایت، این یعنی تمام زحمات شما از بین رفته و سود باغ کم میشود که در پایین در جدولی به شرح ذیل نیز آورده شده است .
| عامل اختلال | اثر بر گردهافشانی | راهکار پیشنهادی |
|---|---|---|
| سرمای ناگهانی | کاهش حیات گرده و از بین رفتن گل | استفاده از مهپاش یا آبیاری بارانی ضد سرما |
| باران شدید در زمان گلدهی | شستشوی گرده و توقف فعالیت زنبور | استفاده از گردهافشانی تکمیلی پس از باران |
| گرمای شدید | آسیب به گرده و کاهش پذیرش کلاله | مدیریت سایهاندازی و تأمین آبیاری کافی |
برای اینکه محصول باغ شما کامل باشد، حداقل ۱۰ درصد از درختان باغ باید گردهزای مناسب باشند و آنها را طوری بکارید که گرده به تمام درختان اصلی برسد مهمترین کار این است که در زمان گلدهی، اصلاً سمپاشی نکنید تا زنبورها فعال بمانند و همچنین با دادن کود مناسب روی و مس، گردهها را قوی کنید.
در هوای سرد و نامناسب، برای تضمین میوهدهی، از روشهای کمکی مثل پیوند شاخههای گردهزا برای کمک بیشتر به لقاح استفاده کنید.
نحوه کاشت درخت گردهزا در باغ شما باید خیلی دقیق و برنامهریزیشده باشد تا مطمئن شوید هیچ درخت تجاریای از گرده دور نمیماند گردهافشان را باید طوری بکارید که گردههایش مثل یک موج به تمام نقاط باغ برسد بهترین راهکار این است که آن را در مرکز هر چهار درخت اصلی قرار دهید تا گردهرسانی تضمین شود.
قانون اصلی میگوید: برای باردهی کامل، باید حداقل ۱۰ درصد از کل نهالهای باغتان را گردهزا بکارید یعنی نسبت یک به نُه یا یک به ده. مثلاً اگر ۱۰ درخت اصلی بادام مامایی دارید، به یک نهال گردهزای سازگار مثل ربیع نیاز پیدا میکنید .البته اگر آن گردهزا خودش میوههای خوبی بدهد، میتوانید تعدادش را بیشتر هم کنید.
فاصله کاشت درختان گرده افشان باید به گونهای باشد که حداکثر فاصله هر درخت تجاری تا یک گردهافشان، به شعاع فعالیت زنبور عسل (حدود ۲۰ تا ۳۰ متر) محدود شود.
قانون اصلی برای باردهی کامل میگوید: باید حتماً حداقل ده درصد از کل درختان باغتان را از نوع گردهزا بکارید.
این یعنی نسبت کاشت تقریباً یکی به نُه است. مثلاً اگر ۹ تا درخت اصلی دارید، به یک درخت گردهزای مناسب نیاز پیدا میکنید. برای مثال در بادام، کنار هر ۹ تا بادام مامایی، باید یک درخت ربیع بکارید .
نکته خوب اینجاست که اگر آن درخت گردهزا خودش میوههای خوب و تجاری بدهد، میتوانید تعدادش را بیشتر هم کنید با رعایت این نسبت، مطمئن میشوید که هیچ شکوفهای بدون گرده نمیماند.
سه مورد از عوامل موثر در گرده افشانی موفق تاثیر دارند که در پایین به آنها اشاره می کنیم :
1. همزمانی دقیق گلدهی گردهزا و سازگاری کامل ژنتیکی با درخت اصلی، پایه و اساس موفقیت است که لقاح را تضمین میکند
2. باید از زنبور عسل حفاظت کرده و در زمان شکوفهدهی اصلاً سمپاشی نکنید، زیرا زنبور عامل اصلی انتقال گرده است
3. با مدیریت تغذیه مثل روی و مس گردههای درخت را قوی کنید و با کنترل علفهای هرز، تمرکز زنبورها را روی گلهای اصلی حفظ نمایید.
زنبورعسل در گرده افشانی باغات غیرقابل جایگزینی است. زنبور عسل مهمترین گردهدهنده برای محصولاتی چون سیب، بادام و گیلاس است. بدون زنبورهای عسل سالم و فعال، حتی بهترین گردهافشانهای دنیا نیز بیفایدهاند. توصیه میشود برای هر هکتار باغ سیب، حداقل یک کلنی قوی زنبور عسل در زمان گلدهی تأمین شود.
موفقیت در گردهافشانی باغ، وابسته به سه اصل است:
1. حمایت از زنبورعسل که توقف کامل سمپاشی در زمان گلدهی انجام گیرد
2. تقویت کیفیت گرده از طریق کوددهی دقیق و همچنین کنترل علفهای هرز جذاب برای زنبورها هست.
3. اجرای گردهافشانی تکمیلی در شرایط نامساعد جوی یا کمبود زنبور برای تضمین حداکثری باروری می باشد.
سود و موفقیت باغ شما به سه کار اصلی بستگی دارد: اول، انتخاب درست گردهزای سازگار و کاشت حداقل ده درصد از آن در باغ. دوم، توزیع هوشمندانه گردهزاها مثل پیوند شاخه یا کاشت در مرکز هر چهار درخت تا گرده به همه جا برسد از همه مهمتر، با پرهیز کامل از سمپاشی در زمان گلدهی، باید از زنبورعسلها که قهرمان اصلی هستند، حفاظت کنید.
منابع : researchgate.net / agritech.tnau.ac.in
عوامل محیطی سرما، باران شدید که مانع فعالیت زنبور میشوند، کمبود عناصر غذایی
ضروری یا ناسازگاری جزئی ژنتیکی گرده با رقم اصلی.
عدم سازگاری ژنتیکی، نبود همزمانی گلدهی، کاهش شدید باردهی و تولید میوههای بدشکل مخصوصاً در سیب از نتایج اصلی است.
گردهافشانی کم موجب ریزش و افت کیفیت میشود. گردهافشانی بیش از حد مشکلساز نبوده و با افزایش رقابت گردهها، کیفیت میوه را بهبود میبخشد.
نقش مهم ارقام گردهافشان در باغ (تضمین باروری و کیفیت محصول)