درمان آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان

درمان آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان

هر سال در فصل تابستان به دلیل آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان در اثر شدت گرما و تابش مستقیم نور خورشید بخشی از میوه‌ها به خاطر لکه‌های قهوه‌ای، ریزش زودرس و چروک شدن از بین می‌روند. آفتاب سوختگی علاوه بر اینکه باعث کاهش کیفیت محصول می‌شود، روی تنه درختان نیز ترک و پوسیدگی ایجاد کرده و خسارت زیادی به باغداران وارد می‌کند.

در این راهنما از نهالستان رویال نهال به صورت کامل روش‌های درمان آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان مانند محلول‌پاشی کائولین، رنگ سفید زدن به تنه درخت، استفاده از شید (توری سایبان) و سایر روش‌های محافظت تنه درخت از آفتاب را بررسی خواهیم کرد.همچنین یاد می‌گیرید علت آفتاب سوختگی درختان چیست؟ چگونه از آفتاب سوختگی جلوگیری کنید؟ و بهترین زمان برای استفاده از محلول‌ها و رنگ‌های محافظ تنه چه موقع است.

علت آفتاب سوختگی درختان میوه

یکی ازآسیب‌های فیزیولوژیک شایع در مناطق گرم و خشک، آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان است که به علت تابش مستقیم و بیش از حد نور خورشید روی سطح تنه و برگ درختان اتفاق می‌افتد. این پدیده در فصل تابستان که دمای بالا و میزان رطوبت پایین است شدت می‌گیرد.

در آفتاب سوختگی سلول‌های پوستی گیاه در اثر افزایش دما تا 60-50 درجه سانتی گراد رطوبت خود را از دست می‌دهند و در نتیجه سلول‌های بافتی از بین رفته و جریان مواد غذایی نیز مختل می‌شود. در ادامه در مورد علل آفتاب سوختگی تنه درختان میوه صحبت خواهیم کرد.

تنش گرمایی

در روز‌های گرم دمای اطراف میوه و تنه درخت تا 55 درجه سانتی گراد افزایش می‌یابد، که باعث تخریب دیواره سلولی و تبخیر شدید آب بافتی می‌شود. از طرف دیگر تغیرات محیطی نیز می‌توانند باعث آفتاب سوختگی شوند. اگر درخت مدتی در معرض نور خورشید باشد پوست درخت منبسط یا باز می‌شود و هنگامی که به سایه منتقل شود منقبض شده و جمع می‌شود. این تغییرات دمایی روی تنه درختان ترک و شکاف ایجاد می‌کنند که باعث کاهش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها می‌شود.

تنش آبی

وقتی درخت در اثر آبیاری نامنظم یا ناکافی دچار کم آبی می‌شود جریان شیره گیاهی و قدرت خنک کنندگی طبیعی آن نیز کم می‌شود. در این شرایط تابش معمولی نور خورشید نیز می‌تواند باعث آفتاب سوختگی تنه شود بنابراین یکی از روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان آبیاری منظم و اصولی است.

تابش مستقیم نور خورشید

در فصل تابستان به دلیل تابش مستقیم نور خورشید روی برگ و تنه درختان آفتاب سوختگی روی می‌دهد. درختانی که تازه کاشته شده‌اند به دلیل داشتن پوست نازک‌تر و شاخ و برگ کمتر بیشترین میزان آسیب را دارند. به علاوه درختانی که پوست نازک و روشنی دارند نیز بیشتر در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند.

آسیب زمستانه تنه

در فصل زمستان درختانی که در اثر سرمای شدید دچار یخ زدگی کامبیوم و بافت‌های پوستی شده‌اند، در فصل تابستان مقاومت کمتری در برابر گرمای هوا خواهند داشت. بافت‌هایی که آسیب دیده‌اند توان تنظیم دمای سطحی بافت خود را از دست می‌دهند و با کوچکترین افزایش دما می‌سوزند به همین دلیل در مناطق سردسیر رنگ زدن تنه درختان یکی از روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی است.

مطاله بیشتر: بیماری تنه درخت گردو و کنترل آن

هرس و تغذیه غیراصولی

حذف بیش از حد شاخ و برگ درختان تعادل سایه و دمای گیاه را بر هم می‌زند به علاوه در اثر کمبود مواد مغذی مانند کلسیم، پتاسیم و فسفر نیزسلول‌های گیاهی مقاومت کمتری در برابر آفتاب سوختگی خواهند داشت.

علائم آفتاب سوختگی تنه درخت

شناخت دقیق علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی به درمان و کنترل آن کمک می‌کند این علائم در قسمت آفتاب گیر تنه درخت و میوه‌های تاج بیشتر به چشم می‌خورد. علائم آفتاب سوختگی به گونه درخت، سن، زمان و شرایط محیط بستگی دارد.

در مراحل ابتدائی پوست تنه درخت براق شده و رنگ مایل به قهوه‌ای پیدا می‌کند، با ادامه دار شدن تابش آفتاب پوست شروع به ترک خوردن می‌کند که مسیر ورود آفات و عوامل بیماری زا را فراهم می‌کند و در صورت عدم رسیدگی چوب درخت پوسیده می‌شود. در برخی درختان ممکن است برگ‌ها پژمرده شده و رنگ زرد یا قهوه‌ای پیدا کنند که در این شرایط رشد درختان متوقف شده و تولید میوه نیز کاهش می‌یابد.

علائم آفتاب سوختگی میوه درختان

اولین نشانه آفتاب سوختگی میوه درختان ایجاد لکه‌های سفید رنگ روی میوه‌ها است که به مرور قهوه‌ای می‌شوند. این لکه‌ها معمولا خشک و فاقد بافت زنده هستند به علاوه با تبخیر آب از سطح میوه، پوست حالت چروکیده پیدا کرده و باعث کاهش کیفیت ظاهری آن می‌شود. یکی دیگر از علائم آفتاب سوختگی درختان میوه ریزش 30-20 درصد میوه‌ها قبل از رسیدن کامل است. در اثر آفتاب سوختگی بافت میوه دچار نکروز شده و ارتباط آوندی آن قطع می‌شود که قبل از رسیدن کامل از شاخه جدا می‌شوند.

در اثر تابش مستقیم نور خورشید رنگدانه‌های آنتوسیانین و کاروتنوئید تخریب می‌‌شوند و باعث کم رنگ شدن میوه و بد مزه شدن آن می‌شوند. این موضوع مهم‌ترین عامل افت صادرات در سیب و انار است. در نهایت محل سوختگی باعث ورود قارچ‌هایی مانند آلترناریا و بوتریتیس به داخل میوه شده که موجب پوسیدگی و از بین رفتن میوه می‌شوند.

روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی درختان میوه

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. هدف از جلوگیری آفتاب سوختگی درختان میوه کاهش دمای سطحی تنه و میوه درخت، ایجاد لایه محافظ بین تنه و نور خورشید و حفظ تعادل آب است. در ادامه موثرترین روش‌های پیشگیری از آفتاب سوختگی درختان میوه را بررسی می‌کنیم.

رنگ تنه درخت یا سفید کردن تنه

رنگ محافظ تنه درخت یکی از ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی تنه درختان است که باعث کاهش جذب حرارت تا 10 درجه سانتی گراد، پیشگیری از ترک خوردن تنه و کاهش خطر آسیب زمستانه می‌شود. طرز تهیه رنگ سفید برای تنه درختان به این صورت است که حدود 1 کیلوگرم آهک زنده، 100 گرم چسب چوب و 4 تا 5 لیتر آب را خوب با هم مخلوط کنید تا ترکیب یکنواختی به دست آید. در صورت تمایل می‌توانید 50 گرم سولفات مس برای خاصیت ضدقارچی به مواد رنگ اضافه کنید. دقت داشته باشید بلافاصله بعد از آماده سازی باید از مواد استفاده کنید تا چسبندگی آن کم نشود.

مطاله بیشتر: آفات و بیماری های درختان میوه

نحوه استفاده از رنگ تنه درخت به این صورت است که ابتدا تنه درخت را از پوست مرده، خزه و گرد و خاک تمیز کنید و رنگ را تا ارتفاع 1.5-1 متری روی تنه بزنید. بهتر است تمرکز اصلی هنگام رنگ کردن روی قسمت جنوبی و جنوب غربی تنه باشد همچنین بهترین زمان برای رنگ کردن درختان اواخر زمستان تا اوایل بهار قبل از شروع تابش خورشید است. در بازار، رنگ‌های محافظ آماده با ترکیبات اکریلیک، رزین‌های مقاوم به UV و افزودنی‌های ضدقارچ وجود دارند. این رنگ‌ها دوام بیشتری نسبت به ترکیبات سنتی داشته و معمولاً تا ۲ فصل ماندگاری دارند.

پودر کائولین برای آفتاب سوختگی

کائولین، نوعی خاک رس سفید است که دارای خاصیت بازتاب نور خورشید می‌باشد که لایه نازکی روی سطح برگ و میوه ایجاد کرده و از آفتاب سوختگی تنه و میوه جلوگیری می‌کند. به علاوه این ماده تا حدی آفاتی مانند مانند پسیل و مگس میوه را نیز دور می‌کند. درصد مناسب پودر کائولین برای آفتاب سوختگی حدود 5-3 درصد است یعنی 50-30 گرم پودر در هر لیتر آب. در برخی درختان مانند سیب و پسته که شدت آسیب زیاد است می‌توان غلظت کائولین را تا 6 درصد افزایش داد.

نکته‌ای که هنگام محلول پاشی کائولین باید در نظر داشته باشید، محلول پاشی یکنواخت است تا تمام سطح میوه و برگ‌ها با لایه سفید پوشانده شود. بهترین زمان استفاده از کائولین اواخر خرداد تا اوایل تیر قبل از شروع گرمای شدید است و هر 30-20 روز باید مجدد تکرار شود. بعد از بارندگی و آبیاری بارانی نیز لازم است محلول پاشی کائولین را دوباره تکرار کنید.

استفاده از شید (توری سایبان) برای درختان

شید‌ها در رنگ‌های مشکی، نقره‌ای و سبز با درصد سایه دهی متفاوت تولید می‌شوند. برای مناطق معتدل از سایبان با 30 درصد سایه، مناطق گرم و خشک از سایه بان‌هایی با 50 درصد سایه دهی و نهال‌های تازه کاشته شده استفاده از شیدهای 70 درصد توصیه می‌شود. در باغ‌های تجاری سیب، پسته و انار نصب شیدهای نقره‌ای با 50 درصد سایه دهی به صورت ردیفی بسیار موثر است که علاوه بر کاهش دما تا 8 درجه، نور فرابنفش را نیز کم کرده و کیفیت رنگ میوه‌ها را حفظ می‌کنند.

محافظت نهال تازه کاشته شده از آفتاب

نهال‌های جوان که در دو سال اول رشد بسیار آسیب پذیر هستند می‌توان از شیدهای تک ‌درختی یا لوله‌های محافظ پلاستیکی استفاده کرد که تا ارتفاع ۱ متر دور تنه نصب می‌شوند و از آفتاب‌سوختگی و تنش بادی جلوگیری می‌کنند.

آبیاری منظم در زمان گرما

تنش آبی مهم‌ترین عامل آفتاب سوختگی است، آبیاری منظم با فواصل و حجم کم خاک اطراف ریشه را همیشه مرطوب نگه می‌دارد. استفاده از مالچ آلی یا پلاستیکی نیز در اطراف ساقه خاک را همیشه مرطوب نگه می‌دارد و تبخیر را کاهش می‌دهد.

تغذیه متعادل

کمبود مواد مغذی مانند کلسیم، پتاسیم و سیلیکات مقاومت درختان را در برابر حرارت کم می‌کند. در فصل‌های گرم سال بهتر است از کودهای پتاس بالا و محلول پاشی سیلیکات استفاده شود که باعث تقویت دیواره سلولی شده و از تبخیر جلوگیری می‌کند.

هرس اصولی

هرس درختان باید به گونه‌ای انجام شود که درخت نور کافی برای فتوسنتز دریافت کند اما بخش‌های حساس مانند میوه و تنه در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.

درمان آفتاب سوختگی تنه درختان

وقتی که آفتاب سوختگی اتفاق می‌افتد، هدف اصلی درمان، ترمیم بافت‌های آسیب دیده و جلوگیری از گسترش آسیب به سایر بافت‌ها است. ابتدا برای درمان تنه آسیب دیده قسمتی از درخت که خشک شده و تغییر رنگ داده را با چاقوی باغبانی تمیز جدا کنید تا از تجمع باکتری و قارچ‌ها جلوگیری کند.

در مرحله بعدی باید از خمیر ترمیمی مخصوص تنه (ترکیب خاک رس، کود دامی پوسیده و آب) یا ترکیبات آماده بازار استفاده کنید. این خمیر، رطوبت را حفظ کرده و مانع از نفوذ قارچ‌ها و آفات به بافت‌های زنده می‌شود. بعد از ترمیم اولیه می‌توانید از رنگ سفید محافظ تنه طبق همان ترکیبی که برای پیشگیری از آفتاب سوختگی گفته شد استفاده کنید. در درختانی که شدت آسیب زیاد است محلول پاشی با سیلیکات پتاسیم و اسیدهای آمینه گیاهی می‌تواند بافت‌های گیاهی را تحریک کند و مقاومت آنها را افزایش دهد.

مطاله بیشتر: درمان آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان

درمان آفتاب سوختگی میوه درختان

میوه‌هایی که دچار لکه‌های قهوه‌ای و چروک شده‌اند می‌توانند باعث گسترش قارچ و باکتری‌ها شوند. بهتر است ابتدا این میوه‌ها را جدا کنید. سپس برای کاهش شدت آسیب در میوه‌هایی که به تازگی دچار آفتاب سوختگی شده‌اند محلول پاشی با ترکیبات کائولین و سیلیکات پتاسیم با غلظت 3-2 درصد، اسید‌های آمینه به صورت 2 در هزار یعنی 20 سی سی در 10 لیتر آب انجام دهید. این عناصر در بازسازی سلولی و جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی نقش دارند.

برای مشاهده انواع نهال میوه لیبل دار جهاد کشاورزی روی عبارت خرید نهال کلیک نمایید.

جمع بندی، کاهش خسارت آفتاب سوختگی یعنی افزایش سود فروش

آفتاب سوختگی تنه و میوه درختان یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش عمر مفید درخت است. بهترین راه مقابله، پیشگیری و درمان به‌موقع است. استفاده از رنگ محافظ تنه درخت، محلول‌پاشی کائولین یا سیلیکات پتاسیم، نصب توری سایبان در مناطق گرم و آبیاری منظم می‌تواند تا حد زیادی از بروز این آسیب جلوگیری کند. درخت سالم و مقاوم سرمایه اصلی هر باغدار است.

برای خرید انواع نهال‌های باکیفیت و پربازده مانند نهال بادام، گردو، پسته و ارقام تجاری دیگر با نهالستان رویال تحت مدیریت مهندس آرمین قاسمی در ارتباط باشید. نهالستان رویال با ارائه نهال‌های استاندارد و اصلاح‌شده، انتخابی مطمئن برای احداث باغ‌های شماست.

سوالات متداول

ترمیم تنه درخت که ترک خورده چگونه است؟

ابتدا بخش‌های آسیب‌دیده را با چاقو جدا کنید، سپس شکاف‌ها را با خمیر ترمیمی پر کرده و روی آن را با رنگ محافظ تنه بپوشانید.

تفاوت آفتاب سوختگی و گرمازدگی درخت چیست؟

آفتاب‌سوختگی بر اثر تابش مستقیم خورشید ایجاد می‌شود و باعث آسیب موضعی به پوست تنه یا سطح میوه می‌گردد، درحالی‌که گرمازدگی ناشی از دمای بالای محیط است و کل درخت را دچار پژمردگی و سوختگی برگ می‌کند.