تشخیص انواع خاک کشاورزی

تشخیص انواع خاک کشاورزی:

کاشت و پرورش گیاهان و درختان باغ در بسترهای خاکی انجام می شود و گیاهان بزرگ نیازهای کلان و ضروری خود را از بسترهای خاکی تامین می کنند، حتی امروزه روش های جدیدی برای کشاورزی و پرورش گیاهانی مانند کشاورزی هیدروپونیک ایجاد شده و دارای مزایایی است. اما در مورد درختان باغی همچنان در خاک برای کاشت نهال استفاده می شود، بنابراین با توجه به اهمیت بستر خاک، در این مقاله شما را با نوع خاک آشنا می کنیم و به شما آموزش می دهیم که کدام نوع خاک برای کاشت نهال و احداث باغ مناسب تر است.

شناسایی انواع خاک بر اساس شکل و خصوصیات آنها:

در نقاط مختلف کشور به دلیل ماهیت آب و هوا، هر منطقه ویژگی های خاص خود را دارد و در بسیاری از موارد حتی می توان از ظاهر بافت خاک را تا حدی شناسایی کرد. اهمیت مناسب بودن خاک در کاشت درختان بر کسی پوشیده نیست و در این راستا بسیاری از کشاورزانی که قصد احداث باغ دارند سعی می کنند از وضعیت خاک محل مورد علاقه خود به ویژه بافت آن اطلاعات کسب کنند تا در صورت لزوم اقدام کنند.

در ادامه به بیان ویژگی های مهم ترین انواع خاک که در مناطق کشور ما وجود دارند می پردازیم.

خاک ماسه ای:

خاک ماسه ای یکی از سبک ترین خاک هایی است که در برخی از نقاط کشور یافت می شود.خاک ماسه ای دارای دانه بندی نسبتاً درشت و تخلخل پذیری بالایی است اما به لحاظ اسیدیته اکثراً اسیدی هستند و میزان آبشویی عناصر غذایی در این گونه خاک بسیار مرتفع است، در واقع این خاک مواد مغذی زیادی را ذخیره نمی کند و بیشتر فقیر است.

به راحتی می توان این خاک را از روی ظاهرش تشخیص داد، حتما شن ماسه های کنار ساحل را دیده اید، رنگ و شکل آن را به خاطر بسپارید، خاک ماسه ای هم همین شکل و فرم را دارد، با این تفاوت که ماسه های ساحل تمیز هستند، اما خاک ماسه ای درصد بالایی ماسه دارد و در ترکیب خود انواع دیگر خاک وجود دارد.

به دلیل کیفیت نامناسب خاک ماسه ای، نمی توان از این خاک برای کاشت درخت استفاده کرد، اما می توان از این خاک برای ریشه زایی یا جوانه زدن بذر استفاده کرد، زیرا آب زیاد در پایه قلمه ها یا اطراف بذرها نمی ماند و باعث پوسیدگی می شود.

اصلاح خاک ماسه ای:

اگر خاک منطقه شما دارای درصد بالایی ماسه است و می خواهید در آن زمین درختان میوه بکارید، باید بدانید که تا زمانی که بافت خاک را اصلاح نکنید موفق نخواهید بود. می توان با کوددهی بافت شنی خاک را بهبود بخشید تا کود دامی کاملاً پوسیده شود که می تواند از یک طرف چسبندگی بافت خاک را افزایش دهد و از طرف دیگر حاصلخیزی و مواد آلی خاک را افزایش دهد.

یکی از مزایای خاک ماسه ای بالا رفتن سریع دما در فصل بهار است، اما از معایب این خاک می توان به خشک شدن زودرس درختان در تابستان، تنش آبی، کمبود مواد غذایی، اسیدیته و کم بودن ظرفیت نگهداری آب اشاره کرد.یکی دیگر از معایب این خاک این است که لزوم اصلاح خاک با بافت رسی را به ما یاد آور خواهد کرد.

خاک ماسه ای واقعاً برای کاشت درخت مناسب نیست، اما علاوه بر جوانه زنی بذر و ریشه زایی قلمه ها، از این خاک برای کاشت کاهو، گل لاله، توت فرنگی و برخی صیفی جات مانند کدو و فلفل دلمه ای استفاده می شود که نتایج رشد خوبی هم دارد. بهره وری ایجاد البته در هر موردی که استفاده میشود باید به تامین منظم عناصر غذایی توجه شود.

خاک رسی:

در بسیاری از نقاط کشور خاک دارای رس زیاد است، مانند بیابان ها و مناطق کویری کشور مانند استان های یزد، کرمان و اصفهان، یکی از ویژگی های مهم خاک های با میزان رس بالا دارند چسبندگی بالای این خاک ها است، به همین دلیل است که بزرگترین کارخانه های کاشی و تولید سرامیک و سفال ایران در این استان ها واقع شده است، چسبندگی بالای این خاک برای تولید سفال، کاشی و سرامیک بسیار مناسب است، اما در مورد کشاورزی فرق میکند.

ریشه درختان و گیاهان برای نفوذ نیاز به منافذ دارند و تهویه اطراف ریشه مهم است و نفوذ آب به خاک های دارای رس زیاد مشکل است، بنابراین رطوبت برای مدت طولانی در ریشه درختان باقی می ماند همین امر سبب افزایش بیماریهای پوسیدگی طوقه و ریشه در درختان و گیاهان زراعی، سبزی و صیفی می‌شود.

یکی از ویژگی‌های ظاهری که زمین‌های دارای خاک رس بالا را مشخص می‌کند این است که آب در هنگام آبیاری به سرعت نفوذ نمی‌کند، در صورتی که بخشی از خاک خیس را در دست فشار دهید به راحتی ذرات ریز این خاک به هم چسبیده و فرم میگیرد، پس از نفوذ آب و خشک شدن زمین ترک خوردگی زمین از بارزترین ویژگی زمین با درصد رس بالا است. ترک خوردن خاک برای ریشه درختان تهدیدی جدی به شمار میرود، خاک رسی به لحاظ اسیدیته غالبا قلیایی بوده و همین امر سبب می شود برخی از عناصر از دسترس گیاه خارج شده و بلوکه شوند، علاوه بر این موارد خاک رسی در بهار به آهستگی گرم می شود، اما در کنار معایبی که این قبیل خاکها دارند این است که عناصر غذایی را به خوبی در خود نگه داشته و میزان آبشویی عناصر در این خاک ها بسیار پایین است، از این نوع خاک می توان در پرورش گیاهانی که به آب زیاد نیاز دارند استفاده کرد.

در صورت اصلاح این نوع خاک می توان درختان میوه کاشت و با توجه به ویژگی های حفظ مواد غذایی رشد بسیار خوبی خواهند داشت. برای افزایش تخلخل و افزودن کمپوست می توانید مقداری ماسه به این نوع خاک اضافه کنید. حاوی میکروارگانیسم های مفیدی است که به بهبود کیفیت چنین خاک هایی کمک می کند.

لطفاً توجه داشته باشید که هنگام خرید نهال از نهالستان، باید اطلاعات کاملی در مورد بافت خاک زمین خود در اختیار متخصص قرار دهید تا بتواند به بهترین شکل روند اصلاح خاک قبل از ساخت باغ و بهترین گونه ها را برای شما پیشنهاد دهند.

خاک سیلتی:

در دو قسمت آخر در مورد خاک رس و ماسه صحبت کردیم، حتما تا به حال به این فکر کرده اید که چه نوع خاکی می تواند مزایای این دو نوع خاک را با هم ترکیب کند، یعنی هم نفوذپذیر به آب است و هم هوا. خاک سیلتی این دو ویژگی را دارد در واقع می توان این نوع خاک را حاصلخیز و برای مصارف کشاورزی بسیار مناسب توصیف کرد. رنگ این خاک قهوه ای سوخته درست به رنگ قهوه بوده و در زمان خیس بودن هنگامی که در دست بخش از این خاک را در دست فشار دهید نه کاملا به هم می چسبد نه از هم می پاشد.

یکی از مزایای این خاک این است که توانایی آن در نگهداری آب و مواد غذایی بیشتر از ماسه و کمتر از خاک رس است، اما به دلیل تمایل به فشرده شدن، توصیه می شود در هنگام خیس بودن خاک از کار کردن روی زمین خودداری شود. از این نوع خاک برای کاشت برخی از درختان و درختچه ها از جمله آنهایی که مستعد پوسیدگی هستند و به رطوبت بیشتری نیاز دارند مانند بید، زغال اخته، سرو و توس استفاده می شود.

خاک لومی:

وقتی در مورد شرایط مناسب برای پرورش درختان میوه مطالعه می کنید، کلمه لومی را در قسمت خاک های مناسب مشاهده می کنید. ترکیب خاک لومی شامل سه نوع ذرات خاک رس، ماسه و سیلت است که با کاشت درختان میوه به عدم اتلاف آب، عدم اتلاف مواد غذایی، عدم چسبندگی، تخلخل مناسب، زهکشی مناسب و در واقع حاصلخیزترین خاک می باشد.

خاک های لومی این مزیت را دارند که در تابستان به سرعت خشک نمی شوند، اما برای زنده نگه داشتن خاک به کمپوست و مالچ نیاز است.

از آنجایی که خاک لومی دارای ظرفیت نگهداری آب قوی است نیازی به نگرانی در مورد تنش خشکی نیست و به دلیل نفوذپذیری خوب مانع رشد ریشه نمی شود.این بافت خاک برای کشت دیم درختان میوه نیز بسیار مناسب است.خاک لومی برای کاشت اکثر درختان میوه، کشاورزی، سبزیجات و صیفی جات مناسب است.

خاک پیت:

این خاک به دلیل سیاه بودن، زغال سنگ خام و اسیدی کم شناخته شده است. این خاک از نظر مواد مغذی کم، اما سبک و نفوذپذیر است. اسیدیته پایین این خاک این خاک را برای خاک های قلیایی اصلاح شده مناسب می کند اما اگر می خواهید در این خاک کشاورزی کنید باید مقداری آهک اضافه کنید تا اسیدیته خاک متعادل شود.

مواد آلی موجود در این خاک به کندی تجزیه می شود بنابراین اگر از کود حیوانی برای افزایش مواد مغذی استفاده می کنید باید بدانید که گیاهان به سرعت از آن استفاده نمی کنند به عنوان مثال می توانید کود حیوانی را با برخی کودهای شیمیایی ترکیب کنید یا در صورت نیاز فوری می توانید از محلول پاشی برخی عناصر استفاده کنید.

صرف نظر از این، با کشاورزی در این نوع خاک، اهمیت تعادل اسیدیته و استفاده از آهک را نمی توان نادیده گرفت و اگر خاکی که به دنبال آن هستید این کیفیت را دارد، هنگام مراجعه باید با یک متخصص در میان بگذارید تا بتوانند راهنمایی های لازم را برای بهبود بافت خاک به شما بدهند.این نوع خاک اگرچه وزن سبکی دارد اما قابلیت نگهداری آب را دارد و در تابستان زود خشک نمی شود و در بهار می تواند گرما را به سرعت به ریشه منتقل کند. از این نوع خاک می توان در زراعت حبوبات استفاده کرد و همچنین برای کاشت برخی درختان و درختچه های زینتی مانند آزالیا و کاملیا مناسب است.

خاک گچی:

همانطور که از نام این خاک مشخص است، بافت خاک گچی ترکیبی از گچ یا سنگ آهک است که با بافت درشت و سنگی مشخص می شود.

این خاک معمولاً در کشاورزی استفاده نمی شود، بلکه برای اصلاح بافت خاک های اسیدی که هیچ مزیتی در کشاورزی ندارند و علاوه بر اسیدیته بالا، ظرفیت نگهداری آب نیز ندارند، علاوه بر آن از نظر مواد غذایی بسیار فقیر بوده و به هیچ وجه برای کشاورزی مناسب نیست. در صورتی که مقدار گچ کم باشد، می توان آن را با عملیات ویژه در شرایط خاص اصلاح کرد.

شناسایی دقیق انواع بافت خاک:

با توجه به اینکه بافت خاک یک عامل تعیین کننده بسیار مهم در کشاورزی است، بنابراین برای اینکه بتوانید تشخیص بدهید خاکی که قرار است در آن باغ احداث کنید یا زراعت کنید چه بافتی دارد، تشخیص بافت خاک در برخی موارد به صورت ظاهری امکان پذیر است اما برای تشخیص دقیق بافت خاک توصیه می شود با تهیه‌ی پروفیل خاک و نمونه‌ی خاک و ارسال آن به آزمایشگاه خاک شناسی بافت خاک خود را به طور دقیق مشخص کنید.اگر بتوانید نوع بافت خاک را به طور دقیق تشخیص دهید، هنگام بازدید از نهالستان، کارشناس نهالستان می تواند به درستی شما را در انتخاب نوع نهال متناسب با بافت خاک راهنمایی کند. نهال ها را می توان با انواع خاصی از خاک سازگار کرد و کارشناسان نهالستان می توانند این اطلاعات را در اختیار شما قرار دهد.

تشخیص انواع خاک کشاورزی